Merhaba!

Uzun zamandır aktif değildik. Hiç şey yapacak motivasyonum yoktu o yüzden son bir kaç aydır aktif değildim. Atılan çoğu mail e bile dönüş yapamadım. Bir kaç bug report a dönüş yapabildim sadece. Eğer Artado üzerinde çalışacak enerjiyi bulabilirsem çok iyi şeyler yapmayı planlıyorum fakat inanın hiç bir şey yapacak motivasyonum, enerjim yok. Tükendim resmen. Bu yazıyı yazmak için başına oturmam bile 3 saatimi aldı. O kadar kötü durumdayım. Bu durumdan nasıl kurtulabilirim hiç bir fikrim yok.

Artado'nun durumu hakkında konuşacak olursak en son projeye sıfırdan başlamıştım. Yeni Artado'nun sadece tasarımını oturtabildim. Arama fonksiyonunu bile yapmadım daha ama aklımda cidden iyi fikirler var. Hepsini not ettim. Nasıl olacaklarını vs planladım fakat iş yapmaya gelince kolumu kaldıracak gücüm olmuyor. Sadece Artado için değil genel olarak hayatım son bir kaç aydır bu durumda.

Onun dışında Artado'nun şu anki durumu stabil. Fazla bi hata bildirilmedi. Şu anki sürüm kullanılabilir durumda. Biraz da bu yüzden acele etmiyorum. Zaten elimizde idare eder seviyede bir ürün var. Bunun verdiği rahatlıkta beni çalışmaktan alıkoyuyor biraz. Arama sayısı olarak 3.5 milyonu geçmişiz. Verileri fazla detaylı incelemedim o yüzden düzgün bir analiz sunamam.

Vuhuv ve Azimli bu sürede güncellendiler. İkisi de şu an iyi bir konuma gelmişler. Yaptıklarını beğendim. Detaylı bir inceleme yazacak gücü bulamadım fakat ikisini de detaylıca inceledim. Çoğu konuda sonunda Artado'yu yakalamışlar veya yaklaşmışlar. Tasarım olarak ikisi de güzel bir tasarıma sahipler. İkisi de İngilizce dil desteği eklemişler. Onları tebrik ederim. Fakat bizim neredeyse ilk günden beri 15 dili desteklediğimizi de hatırlatmak isterim ayrıca hala ikisinin de neredeyse hiç özelleştirme seçeneği yok. Özelleştirme mevzusu öncelikleri değil sanırım. Onların kararı. Benim için önemli bir konu bu. Bu yüzden Artado'daki özelleştirme seçeneklerini iki-üç katına çıkaracağım. Her boku değiştirebileceksiniz. Neden? Keyif. Artado sizin arama motorunuz. Tamamen sizin gibi hissettirmesi için istediğiniz şekilde değişiklik yapabilmeniz lazım. Ancak öyle "sizin" olabilir. Ayrıca kullanıcıya daha çok özgürlük sunmuş oluruz. Tüm insanlar aynı tasarımdan memnun kalamaz. Bu sebeplerden dolayı özelleştirme/kişiselleştirme mevzusunu önemsiyoruz. (Özelleştirme kelimesi çok yanlış bir kullanım olduğunu fark ettim az önce bundan sonra kişiselleştirme kelimesini kullanacağım ama anladınız siz beni)

Burada küçükte olsa bir topluluğumuz var. Bu beni cidden mutlu ediyor. Sadece başka bir sözde yerli arama motoru değiliz. Gerçekten bir topluluğuz. En başından beri hedeflediğim şeyi başarma yolunda ilerliyoruz ve aklımdaki fikirleri de yapabilirsem bunu tamamen başaracağız. Aslında belli bir seviyede başardık. Sadece biraz daha büyümemiz gerekiyor. Hala küçüğüz. Belli seviye de tanınıyor "Artado" ismi ama yeterli değil. O yüzden foruma da bi el atmak lazım. Burası topluluk için önemli. Bir de forum dışı topluluk alanları da yapmayı planlıyorum. Yaptıkça paylaşırım sizlerle. Yapacak gücü bulursam tabi.

Eğer bizi Discord'dan takip ediyorsanız yeni bir kaç proje üzerinde çalıştığımızı biliyorsunuzdur. Uzun süredir burada bir şey duyurmadık. Discord'u daha aktif kullandık. Fakat artık burada da daha aktif olacağız. Şu anda Artado Store isimli bir oyun, uygulama ve eklenti(tema vs.) mağazası üzerinde çalışıyoruz. Onun yanında geliştirilmekte olan bir kaç projemiz daha var. Artado Store yakın bir zamanda kapalı beta'ya çıkacak. Ondan sonra sırayla diğer projelerimizi yayınlayacağız. Ayrıca Artado Search ve forum dahil çoğu şeyi sıfırdan yapacağız. Artado Search'in kod tabanı büyük ve karmaşık. Bunun sebebi Artado Search'ın benim ilk web projem olması. Bu yüzden bir çok acemiliğim ve hatam oldu. Yeni bir özellik eklemek şu anda imkansız gibi. Eklememizi istediğiniz çoğu şeyin eklenmemesi/yenilenmemesinin sebebi bu. Bu yüzden geliştirilmesi daha fazla devam etmeyecek. Şu anki Artado Search'ı bir kenara atıp yeniden başlayacağız. Tamamen yeni bir arama motoru olacak. Şu anki tasarıma benzer bir tasarımı olacak fakat daha modern ve şık olacak. Ayrıca arama motoru yanında forum gibi servisleri de sıfırlayacağız.

Merhaba, bugün Artado'nun güvenliği hakkında bir açıklama yapacağım. Şu ana kadar kullanıcılara karşı her zaman açık sözlü olmayı tercih ettik. Bu yüzden Artado'nun güvenlik problemleri, eksikleri ve gizlilik ile ilgili ciddi sorunlarını sizlerle paylaşacağım. Amacım bu problemlerin farkında olduğumuzu ve onları çözmek için uğraştığımızı bildirmek.

Bu güvenlik sıkıntısı sadece MyAccount'a kayıt olduysanız geçerlidir. Eğer ziyaretçi iseniz bu sıkıntıdan/eksikten etkilenmediniz. Artado'nun güvenlik sıkıntısı, şifreleri ve bazı kişisel bilgileri güvenli bir şekilde tutmaması. Eskiden parolaları vs. düz metin olarak tutuyorduk. Fakat bir süre sonra bunun düzelttik ve parolaları(sadece ilk parolayı, eğer iki adımlı parola özelliği açıksa ikinci parolanız hala düz metin olarak tutulmakta)  şifreleyerek tutmaya başladık. Bu da parolayı tutmak için güvenli bir yol değil. Şifreleme sisteminde bir anahtar vardır ve o anahtar ile şifreyi çözüp işleyebilirsiniz. Bu da demek oluyor ki parolanız şifreleme anahtarına sahip olan herkes tarafından çözülebilir.

Not: Bu hatayı yapan tek biz değiliz. Adobe'de şifreleme kullanıyordu ve onlara baya sıkıntılar çıkardı.

Bu sorunun iki taraflı bir çözümü var. Kullanıcı tarafındaki çözüm hesabınızı silmek. Eğer "Tüm verilerimi sil" derseniz Forum'da açtığınız konularda silinecektir. Bu yüzden "Sadece hesabı sil" demeniz yeterlidir.

Bu hatayı en yakın zamanda düzelteceğiz. Düzgün ve güvenli bir hesap sistemi kuracağız.

Meta-arama motoru olmanın problemlerini Artado'da yaşıyor. Google ve Bing sonuçlarındaki izleyiciler gizliliğe çok büyük darbe vuruyor. Bunları kaldırmayı denedik fakat başarılı olmadı. Bu yüzden kendi sonuçlarımızı en kısa sürede geliştirmemiz lazım.

Bu konu, "Türk Arama Motorlarının Durumu ve Dünya ile Kıyas #1" konusunun güncellenmiş ve yenilenmiş hali olarak düşünebilirsiniz. O konuda daha resmi bahsetmiştim. Doğru düzgün nelerin yapılması gerektiğinden bahsetmiştim. O konuyu yazarken o arama motorlarından bir umudum vardı. Bazıları o konudaki ve diğer benzer konulardaki eleştirileri kabul edip, kendini biraz da olsa geliştirdi. Fakat çoğu "yerli" arama motoru benim ve bu forumdaki diğer bir çok kişinin eleştirilerini umursamadı. Bu konuda, daha önceki konuda bahsettiğim Vuhuv, Azimli ve tabiki Artado'dan tekrar bahsedeceğim. Daha önce o konuda bahsettiğim diğer arama motorlarını tekrar bahsetmeye gerek duymuyorum. Bunlar dışında daha önce bahsetmediğim Haarbi ve Nova(Loli Search'ın yeni adı)'dan bahsedeceğim.

Açık ara en iyi yerli arama motoru diyeceğim. İddialı ama son gördüklerimizden sonra doğru olduğunu düşünüyorum. Artado'nun kendi sonuçları iyi değil. Hala eksikleri var ama çoğu "yerli" arama motorunda olmayan bir sürü şey var. Özgün, kullanışlı, özelleştirilebilir ve yurtdışında en çok kullanıcıya sahip yerli arama motoru. Diğer "yerli" arama motorları daha Türkçe dışında bir dili bile desteklemiyor. Çoğunda basit tema özelliği bile yok. Ayrıca kullanıcılar ile en çok iletişim içinde olan yerli arama motoru da Artado. Daha fazla bir şey demeye gerek yok. Gerekirse başka bir konuda daha detaylı anlatırım.

En son fırtına öncesi sessizlik dediler. Hala bir fırtına bekliyoruz. Bir gün gelecek umarım. Normalde en iyi yerli arama motorlarından biri olarak sayardım Vuhuv'u. Fakat artık işinde iyi olmaya çalışmaktan daha çok vatan, millet, din üzerinden prim yapmaya çalışıyor gibi geliyor. Bu benim düşüncem. Yanılıyor olabilirim. Umarım yanılıyorumdur.

Lütfen artık başka arama motorlarını kopyalamayı bırakın. Kendilerine de dedim bunu. Bir de inatla red ediyorsunuz. En son hali herkese açık olarak paylaşılmadığı için burada paylaşmak istemiyorum. Zaten gereksiz de. Merak ediyorsanız gidin Yahoo! a bakın. Tıpa tıp aynısı. Logodaki ünlemden, iconların yerine kadar. Direk yeşil Yahoo! diyebiliriz.

Kendilerinin iddiasıyla Artado tasarımını onların daha 2016-2017 civarında yaptıkları bir başka arama motoru projesinden çalmışım. Ben o zamanlar yazılımla bile ilgilenmiyordum ve bahsettikleri proje ile ilgili herhangi bir şey bulamadım. Kendi sitelerine koydukları ekran görüntüsü bahsettiklerinden farklıydı. Kendilerinden bu iddialarını kanıtlamalarını istiyorum. Böyle bir iddia ortaya attıklarında ve o kadar uzun bir süre boyunca siteyi kapalı tutunca dedim herhalde baya iyi bir şey yaptılar. Kendi iddialarına göre Artado gibi bir arama motorunu daha 2016'da yapmış biri/birileri herhalde şimdi bin kat daha iyisini yapabilir diye düşündüm. Beklentimi baya bir yükseltmişlerdi. Ortaya koydukları tek şey eski tasarımın üzerinde biraz oynanmış bir tasarım ve hiç bir şey çalışmıyor. Yani cidden hiç bir şey çalışmıyor. Sadece tasarım var. Hiç bir şekilde sonuç göstermiyor. Bir veritabanı olduğundan şüpheliyim. Ana sayfadaki "Trendler" bölümü de çalışmıyor. Sadece bazı kelimeler girmişler o kadar. Orada da bir veritabanından bir şey çekilmiyor. Ne kadar çok şey aratsanız bile değişmiyor çünkü. Ayrıca garip bir şekilde site Firefox'da kırmızı iken Chromium tabanlı tarayıcılarda sarı. Bir diğer tuhaf şey ise galiba IP ban atıyorlar. Bundan emin değilim. Fakat beni ve bir kaç kişiye site 403 hatası verdi. Yani siteye erişimimiz kapatıldı. Başka birinde site çalışırken bende 403 hatası veriyordu. Bu da siteden yasaklandığımı düşündürdü. Çünkü 403 hatasının açıklaması bu. Görmeye iznin olmayan bir sayfaya ulaşmaya çalışınca olur. Daha sonra düzelttiler bunu. Şu anda erişebiliyorum.

Şu listedeki çoğu arama motorundan daha iyidir. Nova şu anda sonuçları Google CSE ile Google'dan alıyor. Aynı Azimli gibi. Ayrıca çok yeni bir arama motoru. Yaklaşık 3-4 aydır geliştiriliyor ve şimdiden çoğu "yerli" arama motorundan daha kullanışlı. 2 yıldır geliştirilen Haarbi ve neredeyse 3 yıldır geliştirilen Azimli ile karşılaştırınca hem Artado dışında tek açık kaynak kodlu yerli arama motoru olması, hem de özgün tasarımıyla Nova daha çok öne çıkıyor.

Tasarım ağırlıklı bir güncelleme oldu. Daha önce devloglarda bahsettiğim çoğu şeyi bitirip yayınladım. Artado daha kullanışlı, modern ve özgün bir tasarıma kavuştu.

Başlık tuhaf oldu. Neyse. Biliyorsunuz ki Artado'da Google sonuçlarında izleyiciler vardı.Herhangi bir sonuca tıkladığınızda ilk önce Google'a sonra siteye yolluyordu. Ayrıca Artado'da, Google ile direk olarak çok fazla bağlantı vardı. Google sunucularındaki JS dosyalarını çalıştırıyordu. Bu da gizlilik endişesi olanlar için büyük bir eksi oluyordu. Bu sorun Google CSE kullanan(Azimli vs.) neredeyse tüm arama motorlarında var ama artık Artado'da böyle bir sorun yok! Yani en azından güncellemeyi yayınlayınca olmayacak.

Tersine mühendislik -abartılı bir terim ama olsun- ile Google CSE'i tamamen kopyaladım. Artık Google yönlendirmesi veya izleyicisi yok. Google sunucularındaki hiç bir kod dosyası Artado'da çalıştırılmıyor. Google CSE'in tüm dosyaları artık Artado sunucusunda çalışacak ve hiç bir legal sıkıntı da çıkarmıyor çünkü Google CSE dosyaları Apache 2.0 lisansı ile lisanslanmış. Bu lisans bir çok şeye izin veren bir lisans. Bu dosyalar üzerinde oynamama, yeniden başka bir lisans(AGPL) ile paylaşmama izin veriyor.

Eskiden reklamları CSS(tasarım kısmı) ile gizliyordum. Reklamlar sadece kullanıcıya gözükmüyordu fakat Google'a arama hakkında birkaç veri gidiyordu. Artık Google'a neredeyse hiçbir şey gitmiyor. Artado ile Google arasında sadece tek bir bağlantı var o da sonuçların yer aldığı JSON dosyası.

Başka hangi forumlarda paylaşmamı önerirsiniz bu devlogları?

Artado'nun son halinden görüntüler:

Burada tekrar paylaşmaya üşeniyorum şu adreslerden bulabilirsiniz.

Gizliliğe önem vermesi ile öne çıkan ABD merkezli arama motoru DuckDuckGo'nun CEO'su Gabriel Weinberg, Rusya'nın Ukrayna işgali ile ilgili yanlış bilgi yayan siteleri alt sıralara koyarak sansür uygulayacağını açıkladı. Gabriel Wienberg Twitter hesabında "Pek çok kişi gibi ben de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden ve yaratmaya devam ettiği devasa insani krizden bıktım. #StandWithUkraine DuckDuckGo'da, Rus dezenformasyonuyla ilişkili siteleri alt sıralara yerleştiren arama güncellemelerini kullanıma sunuyoruz." diyerek arama sonuçlarını manipüle edeceğini duyurdu.

Artado Search Beta 1.6 hala geliştiriliyor. Bu güncelleme daha büyük bir güncelleme olacak. Bu yüzden yayınlanması 1-2 yıl alabilir. Belki Beta olarak değil de tam sürüm olarak da çıkabilir. Bu sürümü Celer ile veya şu an üzerinde çalıştığım tarayıcı motoru ile aynı anda çıkarmayı hedefliyorum. Bu yüzden uzun bir süre boyunca güncelleme gelmeyebilir. Bir yol haritası oluşturdum ve buna olduğunca bağlı kalmayı düşünüyorum. Kısaca uzun süre Artado'dan bir şeyler duymazsınız.

Celer'in hem mobil hem de masaüstü versiyonu kendi tarayıcı motorumuz ile çıkacak. Bu tabi ki uzun bir süreç olacak. O yüzden bundan önce özellikle mobile bir Chromium tabanlı tarayıcı yayınlayabiliriz. Onun dışında kendi tarayıcı motorumuz ile ilerleyeceğiz. İlerleyen günlerde daha çok detay veririm.

Sizin düşünceleriniz neler? Saygısız ve aşırı gereksiz bir şey bence. Aramayı manipüle etmekten farksız. Vuhuv'un güvenirliğini ve tarafsızlığını düşürüyor. Arama sonuçlarına veya arama sayfasında arama ile ilgili bir bilgiye kendi düşüncelerini yansıtmak kullanıcıyı yönlendirir. Ben her fikire önem veren biriyim. Herkes fikirlerini özgürce belirtebilmeli, kişinin görüşü nefret içerse bile belli bir düzeyde topluma zarar vermeyecek şekilde belirtebilmeli. Bu görüşümü Artado'da da gösteriyorum. Temel amacımız düşünce özgürlüğü. Diğer her şey onu güçlendirmek ve garantilemek için var. Bunu bir blog gönderisinde veya arama sayfası dışında herhangi bir yerde belirtselerdi bu kadar tepki gösterilecek bir şey olmazdı. Empati yapın. Google'ın "Türk" aramasına "Barbar" olarak düzelttiğini düşünün. Tepki gösterir ve karşı çıkarsınız. Değil mi? Sonuçta bundan rahatsız olursunuz. LGBT topluluğunun görüşüne katılıp, katılmadığınız önemli değil. Benimde katılmadığım yerleri var. Fakat bu onların insan olmadığını değiştirmez. "Yerli" bir arama motorunun böyle bir şey yapması uygun değil bence.

Vuhuv, kendilerinin dediği gibi bir şirket ve her hareketlerinin bir sorumluluğu var. Bir şirketin böyle bir şey yapması bence daha da kötü. Ülkemizi temsil etmeyi amaçlayan bir projenin böyle bir ayrımcılık yapması... Ayrıca arama sonuçlarının da manipüle edilmediğini nasıl bileceğiz? Tamamen kapalı bir yazılımdan bahsediyoruz burada. Ayrıca anlamadığım bir yer var. Vuhuv, bir şirket ve şirketler para kazanmalı, kar etmeliler. Peki Vuhuv nasıl para kazanıyor? Bildiğim kadarıyla bir reklam ağları yok. Vuhuv'da hiç reklamla da karşılaşmadım. Yine bildiğim kadarıyla bağışta toplamıyorlar. O zaman nasıl para kazanıyorlar? Nasıl bir iş modeli izliyorlar? Vuhuv'a en iyi örnek DuckDuckGo'dur. Çok fazla ortak noktaları var. İkisi de bir şirket altındalar, kapalı kaynaklar -bu yüzden DuckDuckGo'ya da güvenmiyorum- ve aramaları kaydediyorlar. DuckDuckGo bağışlar ve reklamlarla kazanıyor. Vuhuv bildiğim kadarıyla bunların hiç birine sahip değil. Ayrıca aramaları kaydetmeleri zaten gizlilik açısından bir sıkıntı iken şimdi arama sonuçlarında kullanıcıları yönlendirmeleri de büyük bir sıkıntıdır. Vuhuv daha açık, kullanıcıları ile daha çok iletişim içinde kalan bir şirket olmalı bence.

Kaynaklar:

Kendi web crawler botunu yazmak fazla zor bir şey değil. Zaman alıyor fakat imkansız değil. Bende bot yazmaya ayıracak zaman yok. Aslında elimde biraz oynama ile güzelce çalışabilecek bir bot var. Fakat bununla uğraşmak istemiyorum. Kendi sonuçlarımız cidden önemli. Hatasız ve hızlı çalışacak bir bot ile kendi sonuçlarımızı arttırabiliriz fakat şu an elimizde olan bot verimsiz. Geliştirilebilir fakat dediğim gibi buna zaman ayırmak istemiyorum. Bu yüzden Abot gibi bir botun kaynak kodlarını biraz oynayarak ArtadoBot'u yapmayı düşünüyorum. Forklayacağım yani. Abot hızlı ve kullanışlı. Abot yerine başka bir botuda tercih edebilirim fakat şu anlık onu kullanmak daha mantıklı geliyor. Hazır bir kaynak kodu üzerinden geliştirmek daha yaralı olacak. Böylece ArtadoBot yerine daha önemli projelere(Celer gibi) daha çok zaman ayırabilirim. Ayrıca daha hızlı bir şekilde çalışan bir bota sahip olacağız. ArtadoBot'un şu anki kodları üzerinden ilerlesem büyük ihtimalle aylar sürerdi iyi bir konuma gelmesi.

Canım sıkıldı paylaşayım dedim. Beta 1.6 olması gerekenden daha küçük bir güncelleme olacak. Eklemeyi planladığım şeyleri bir süreliğine eklemekten vazgeçtim. Şu an neyin ne olacağı aşırı belirsiz. İşler ciddileşmeye başlıyor. Belki beğenmeyeceğiniz bir kaç şey eklenebilir.

Evet geleneksel güncelleme inceleme yazımıza hoşgeldiniz. Hiç bir yerli arama motoru uzun süredir yeni bir şey sunmuyordu o yüzden bayadır böyle bir yazı yazmadık. Azimli sonunda bir şeyler yayınladı ve bize de incelemek düşer.

Azimli Beta 5.0 sürümünü yayınladı. Bu sürüm/güncelleme daha çok tasarım ağırlıklı ve bir çok çalışmayan yerleri var ama burada onları konuşmayacağız. Ne de olsa bu bir beta sürümü.

Daha önce başka bir konuda kısaca görüşlerimi belirtmiştim. Hiç dikkatli inceleme ve karşılaştırma yapmamıştım. Bu konuda daha detaylı karşılaştırmalar yapacağım. Bu sürüm hakkında sert eleştirilerde bulunacağım. Kimse alınmasın. Artado'ya da biri böyle bir inceleme yapsa şahsen alınmazdım. Bu tarz incelemeler ürünün gelişmesinde çok faydalı olur eğer geliştirenler eleştiriyi kabul edip, eksikler üzerinde çalışırsa.

Bu beta sürümü daha çok tasarım ağırlıklı. Arayüzü daha güzel yapmışlar. Fakat Azimli'nin unuttuğu bir şey var. Eski sürüm tasarımın kötü olmasından değil, tasarımın diğer arama motorlarına aşırı benzemesinden dolayı eleştirildi çoğunlukla. Daha önce hem tasarımda hem de arayüzde Vuhuv'a -ve DuckDuckGo'ya- olan benzerliklerden dolayı eleştirildi. Logonun ve sitenin ana rengi yeşil/beyaz iken turuncu/mavi yapılmıştı. İyi ki bu sürüm ile bu hatadan dönmüşler fakat arayüzde yine "esinlenmeler" olmuş. Tek fark bu sefer Vuhuv'dan değil.

İlk önce ana sayfadan başlayalım eleştirmeye. Ana sayfada pek bir değişiklik yok. Eski logoya dönülmüş ve arama çubuğu biraz değiştirilmiş. Onun dışında her şey aynı neredeyse.

Şimdi asıl olayın olduğu arama sayfasına gelelim. Örnek arama olarak "tişört" araması yapalım ilk. Bunu kelimeyi seçmemin sebebi reklamlar için çok uygun bir arama olması. Bu arama ile reklamların olup olmadığını öğrenebiliriz. Ve şaşırtıcı şekilde Azimli Beta'da hiç reklam yok. Şu an yayında olan sürümde aynı aramayı yaptığımızda sayfanın tamamını kaplayan tam 4 reklam çıkıyordu karşımıza. Bu Azimli için bir artı. Sonunda Artado gibi Google sonuçlarında reklamları kaldırmışlar. Bunların dışında arayüz gerçekten güzel. Bir çok şey eksik ama beta olduğundan idare ediyor. Ayrıca artık iconları Vuhuv'dan çekiyorlar. Eskiden direk Google'dan çekiyorlardı. Tasarımı hoş ve modern gözüküyor.

Evet, güzel bir tasarıma sahip ama bu kötü yanları yok demek değil. Beta olduğundan dolayı bir çok şeyi görmezden geliyorum fakat bazı şeylere değinmem gerek. Hatırlarsınız önceki sürümü -yani şu anda yayında olan ana sürümü- "esinlenmeler" dolayısıyla eleştirmiştik. Bu konuda buna daha iyi değinmiştim. Azimli'nin yeni tasarımı tamamen başka arama motorlarından "esinlenilmiş". Hayır yani öyle basit ve küçük şeylerde değil. Tasarımın tamamından bahsediyorum. Forum'da fotoğraf eklemek forumu bozabiliyor o yüzden bağlantılar ile sizin bizzat görmenizi istiyorum. Madde madde nelerin nereden olduğunu anlatacağım.

1- Hatırlarsınız. Azimli ve Vuhuv'un alt kısımını(footer alanı) DuckDuckGo'ya benzediğine dair mizahi bir tweet paylaşmıştım daha önce. Bu tweet'ten sonra Azimli hesabını kapatmıştı. Yine eski sürüm daha özgündü bu konuda. Şu anki beta sürümünde neredeyse kutuların kenarındaki kıvrıma kadar DuckDuckGo ile aynı. Hadi bu küçük bir şey diyelim ve geçelim sıradaki maddeye.

2- Aslında alt kısımdan başlamamalıydım. Direk tasarımın tamamı DuckDuckGo ve SearXNG'den "esinlenilmiş". Sekmelerin olduğu yerden, sağ üstteki tanıtım(?) kısmına kadar. Hatta sağ alt taraftaki "Birlikteliğinde:" kısmı bile DuckDuckGo ile tıpatıp aynı. Diğer geri kalan her şey daha çok SearXNG(SearX'nin yeni sürümü) benziyor. Neredeyse tek fark iconlar.

Neden? Neden özgün olup, iyi bir tasarım çıkarılmıyor da başkalarından esinleniliyor. Hayır yani arama motorunun asıl olayı tasarım olmasa esinlenilmeye bu kadar takmazdım. Bir veritabanı, altyapı veya diğerlerinden ayrılacak bir özellik yok ortada. Azimli'nin asıl pazarlaması ara yüz. Bunu ben demiyorum. Azimli'nin geliştiricisi olan Azmi Can Gurnaz kendisi diyor "Burada artık altyapı meselesi değil projelerin kullanıcılarına sunduğu kullanıcı ara yüzüdür."(kaynak) diye. O zaman bende soruyorum. Madem arayüz bu kadar önemli neden özgün olunmuyor? Ara yüz dışında sunulan bir farklılık yok. Ne gizliliğe önem veriyor, ne de açık kaynak. Azimli'yi tercih etmek için bir sebep yok ortada.

Ayrıca Azimli'nin altyapısı Google olmasına rağmen sonuçları kötü. Nedenini bilmiyorum. Artado -Google sonuçları ile- ve Startpage'de bir arama yapın. Sonra Azimli'de arama yapın. Farkı göreceksiniz.

Son olarak Azimli'nin ve diğer arama motoru geliştiricilerine; projenizi açık kaynak yapın. Açık kaynağın sunabileceği bir sürü artı var. Ayrıca projenin açık kaynak olması kullanıcıya da bir güven verir.

Beta 1.6 sürümü ile Artado'nun tasarımında büyük değişiklikler olacak. Her zaman özgün olmaya önem verdik ve diğer yerli arama motorlarından daha özgün olduğumuzu söyleyebilirim. Fakat yine de Artado'nun tasarımı diğer arama motorlarına benzer. Yenilikçi fazla bir tarafı yok. Bizde o yüzden daha yenilikçi, özgün ve modern bir tasarıma geçiş yapacağız. Tabi modern olacağız diye yavaş çalışan, bozuk bir tasarıma geçiş yapmayacağız. Her zaman olduğu gibi sadelik ve performans daha önde olacak. Bir kaç özelleştirme ayarını kaldırmayı veya değiştirmeyi düşünüyorum. Yine Artado aşırı özelleştirilebilir bir arama motoru olacak. Artado'yu neredeyse her şeyi değiştirebileceğiniz bir arama motoru yapmayı hedefliyorum. Tasarım dışında fazla değiştirmeyi düşündüğüm bir yer yok. Artado zaten bu hali ile gayet iyi. En iyi sonuçları, en stabil performansı ve en çok özelleştirme ayarlarını zaten sunuyoruz. Belki sonuç kaynaklarını ve sonuçlardaki "Widget"ları arttırabilirim. Ayrıca Blog kısmını da açacağım. Orada da geliştirme günlüklerini paylaşacağım.

ArHTML üzerinde hala çalışıyorum. Daha aktif olarak başlayamadım. Artado Search'ı güncelledikten sonra ArHTML'e döneceğim. Ne kadar uzun sürerse sürsün bunu bitirmeyi düşünüyorum. Kısa bir sürede kullanıma hazır olmayacak fakat sonunda buna değeceğini düşünüyorum. Blog'da ArHTML'in geliştirilmesi ile ilgili düzenli olarak gönderiler paylaşacağım.

Celer'da büyük ihtimalle ArHTML motorunu kullanacağım. Chromium tabanlı yapmak zaten istemiyordum çünkü eğer Chromium tabanlı yaparsak rekabet şansımız neredeyse hiç olmazdı. Başka bir Chromium tabanlı tarayıcı olacaktı. Chromium tabanlı tarayıcılar, Chrome'dan daha yavaş. Chromium'un kendisi bile Chrome'dan daha yavaş. Chromium tabanlı olarak yaparsak Chrome ile rekabet edemeyiz. Chromium tabanlı Celer hem daha yavaş hem daha ağır hem de stabil olmayan bir tarayıcı olurdu. Ayrıca Google yazılımı kullandığımızdan gizlilik açısından da illa sorunlar olurdu. Brave bile şu an bir sürü problemle uğraşıyor. Biz o problemler ile uğraşamayız.

Blog açıldıktan sonra bu yazı gibi "Haftalık Özet" şeklinde ne yaptığımızı ve neler yapacağımızı anlatan yazılar paylaşacağım.

İsim için önerilere açığım. KHTML'in bu sürümü üzerinden yapacağım. Tam HTML5 ve CSS3 desteği getireceğim, eğer Windows'a uyumlulukta sıkıntı çıkarsa onu gidereceğim, Javascript motorunda geliştirmeler ve bir kaç şey daha yapacağım. Github'dan projeye katkıda bulunmak kapalı olduğundan kendi sürümümü yapacağım. 2003 yılında biri KHTML'i Windows'a uyarlamaya çalışmış fakat proje yeterli ilgi görmediğinden 2004'de sonlanmış. Eğer kaynak kodları duruyorsa Windows'a uyarlarken bu projeden de yardım alacağım. Ayrıca Linux Vakfı tarafından geliştirilen Servo ve bağımsız bir proje olan The HotDog Web Browser Engine'den de zaman zaman yardım alacağım.

ArHTML sadece deneysel mi kalır yoksa büyük bir proje mi olur bir fikrim yok. Eğer güzel bir şey çıkarsa Celer'da da ArHTML'i kullanabilirim. Eğer sonucu beğenmezsem Ungoogled Chromium'un kod tabanı üzerinden bir tarayıcı yaparım.

Lütfen yazının sonuna kadar okuyunuz ve düşüncelerinizi belirtiniz.

Bir kaç hafta önce Celer Browser 20.0.0 sürümünü yayınlayacaktım fakat bazı teknik ve diğer sorunlardan dolayı vazgeçtim. Celer'den tamamen vazgeçmedim. Sadece 20.0.0 sürümünün durumunu beğenmediğimden vazgeçtim. Celer'i baştan geliştirmeye devam edeceğim. Her şeye baştan başlayacağım. 20.0.0 sürümü iyi bir tarayıcı değildi. Çok fazla sorunu vardı ve bir çok sorun çözülemez durumdaydı. Bu nedenle baştan başlamaya ve daha iyi bir tarayıcı yapmaya karar verdim. Benim yazılıma başlama sebebim bir tarayıcı yapmaktı. Arama motoru gibi projeler tamamen tecrübe amaçlıydı. Yıllardır bunun için kendimi geliştiriyorum ve işin sonunda kötü bir tarayıcıyı size sunamam. Bu yüzden sıfırdan başlayacağım ve güzel bir tarayıcı yapacağım.

Celer'i bundan sonra C/C++ dilleri ile geliştireceğim. Diğer büyük tarayıcılarda bu dillerde geliştirildi. Şimdi Celer için bir tarayıcı motoru seçmek lazım. Seçeneklerimiz; Blink(Chromium), WebKit(Apple/Safari), Gecko(Firefox), KHTML, NetSurf.

Chromium/Blink temeli üzerinden kısa sürede çok güzel şeyler yapabilirim fakat Chromium(Google) tarayıcı pazarını domine etmiş durumda. Firefox dışında Chromium tabanlı olmayayıp, iyi bir kullanıcı kitlesine ulaşmış başka tarayıcı yok. Bu yüzden Celer'i -o zamanlar Photon'du- Firefox temeli üzerinden yapmaya karar vermiştim fakat Firefox'un son zamanlarda yaşadığı hem teknik hem de diğer sorunlardan dolayı bu karardan vazgeçtim. Microsoft'un Chromium tabanlı Edge'i bile Firefox'u geçmiş durumda. Son yapılan Proton güncellemesinden sonra UI'i iyice kötü yapmaları, Firefox'un motoru olan Gecko'nun rakiplerine göre geri kalması vs. beni Firefox'dan uzaklaştırdı. Direk Firefox temeli yerine Gecko ile bir tarayıcı yapmayı düşündüm fakat onun için yine Firefox kaynak kodu üzerinden çalışmam gerektiğini öğrendim. Bu yüzden Gecko ve Chromium seçeneklerimizden eleniyor. Geriye Apple'ın WebKit'i, KDE'in KHTML'i ve NetSurf kalıyor. WebKit çok iyi bir motor aslında. Chromium/Blink bile aslında WebKit temeli ile yapıldı. WebKit'de aslında KHTML temelinden yapıldı. WebKit kullanabilirim. Hem modern, hem de hızlı. Chromium'a yakın bir performans veriyor ama benim kişisel tercihim değil. Ben daha çok KHTML ve NetSurf arasında kaldım. KHTML'de WebKit kadar iyi fakat o kadar güncel değil. KHTML'in geliştirici ekibinin çoğu WebKit'e geçmiş. KHTML'i test etmek isterseniz Konqueror'ı deneyebilirsiniz. Sadece Linux için uygun ama. KHTML'i diğer tercih etme sebebim ise KDE tarafından yapılmış olması. KDE'de açık kaynak yazılımlar üreten bir topluluk. Belki daha önce KDE Plasma'dan duymuşsunuzdur KDE'yi. Linux için bir masaüstü ortamı. Her neyse. Öbür seçeneğimiz NetSurf. NetSurf 2007'den beri geliştiriliyor. GPL lisansı(Artado olarak da bunu kullanıyoruz yazılımları lisanslarken) ile lisanslanmış. Yani istediğimiz gibi kullanabiliriz. NetSurf diğerlerine göre aşırı ilkel. HTML5'i desteklemiyor bile. Neredeyse hiç bir sayfa doğru düzgün açılmıyor. Artado'nun sadece ana sayfasını anca açabiliyor. CSS3 içinde bir desteği yok galiba. Fakat benim NetSurf'ı sevmemim sebebi yapılabilecek çok fazla şey olması. Sıfırdan bir tarayıcı motoru yazmaya yakın fakat o kadar da zor değil.

Sizce Chromium ile kısa sürede güzel bir tarayıcı mı yapalım? Yoksa Firefox temeli üzerinden devam mı edelim? Google'ın Blink'te yaptığı gibi biz de WebKit tabanı ile kendi motorumuzu yapabiliriz. Ya da Apple'ın WebKit'te yaptığı gibi KHTML tabanından ilerleyebiliriz. Öbür bir seçenekte NetSurf tabanından neredeyse sıfırdan kendi motorumuzu yapabiliriz. Uzun sürer ama bizim olur. Ben KHTML veya NetSurf taraftarıyım. WebKit'te olabilir. Sizce?

Nucleus UI:

Gizlilik Testi:

Artado ekibinden @Eienwq tarafından geliştirilen Nucleus Browser çok yakında sizlerle olacak! Nucleus Browser yakında Windows için kapalı beta sürecine geçiş yapacak. Nucleus Browser, yenilikçi tasarımı ve minimal bir tarayıcı olması ile öne çıkıyor. Nucleus, ElectronJS ile geliştirildi.

Nucleus Browser'dan görüntüler:

Yakında yeni tarayıcımızın ismini duyuracağız. Bu tarayıcı tamamen açık kaynak kodlu olarak ve biz(Artado) tarafından geliştirilmektedir. 2022 yılının başında açık betaya çıkmasını hedefliyoruz. Yakında ismini de duyuracağız. Tarayıcının temeli Zide Ekibinden @Ereniko tarafından geliştirilmekte. Diğer kısımlarını ben yapıyorum.

Daha önce Haarbi tarafından burada işbirliği yaptığımıza dair bir gönderi yayınlanmıştı. O zaman daha projenin başındaydık ve bazı temel şeyleri yapıyorduk. Fakat sonra Haarbi hiç bir şekilde bize haber vermeden projenin Github sayfasını kapattı ve forumda ilgili konuyu sildi. @freelycan Haarbi Discord sunucusunda neden konunun silindiğini söyledikten sonra Haarbi bizimle iletişime geçerek bizimle ortak olarak başladıkları projeyi kapalı yani kendi başlarına yürüteceklerini söylediler. Sizin bu konu hakkında bilgilendirme gereği duydum çünkü bu konu hakkında karşı taraftan doğru bir açıklama yapılmadı. Haarbi kendi tarayıcısını geliştiriyor, biz kendi tarayıcımızı. Haarbi ile hiç bir alakamız yoktur.

Piyasadaki bir çok arama motorunu beğenmem. SearX ve Artado dışında başka arama motorunu da önermem normalde. Fakat bu arama motoru şu ana kadar gördüğüm en iyi arama motorlarından biri olabilir. Hatta dürüst olursak işlev bakımından Artado'dan bile iyi olduğunu düşünüyorum. Diğer arama motorlarından farklı bir tasarımı var. Sonuçlarını yatay olarak sıralıyor. Zaten kullanırsanız görürsünüz. Wikipedia, Bing(Web, görsel, haber ve video sonuçları için), Reddit, Twitter, Instagram ve bir kaç platformun daha sonuçlarını gösterebiliyor ve bunu tamamen reklamsız yapıyor. Gizlilik bakımından fazla incelemedim fakat şu anda bir sıkıntı yok gibi gözüküyor. Kısaca Artado'nun yaptığı her şeyi farklı bir tasarımla yapıyor diyebiliriz. Ayrıca daha stabil çalışıyor. Kesinlikle denemenizi öneririm. Tasarım herkese hitap etmeyebilir fakat ben sevdim. Artado'dan, You'ya geçilir mi? Bence hayır. Çünkü Artado açık kaynak olduğundan dolayı daha güvenilir. Ayrıca pek bir özelleştirme özelliği bulamadım. Galiba ileride eklenecek.

Sizden Artado'nun şu anda yayında olan sürümü(Beta 1.3)'ü eleştirmenizi istiyorum. Eksiklerini, kullanılabilirlik oranını ve rakipleri ile karşılaştırmanızı istiyorum. Hiç bir şekilde kendinizi tutmayın. Aradaki imkan farklarını görmezden gelin. Yerli arama motoru diye farklı davranmayın.

Rakipleri ile karşılaştırırken yerli arama motorları(Vuhuv, Azimli vs.), gizlilik odaklı arama motorları(DuckDuckGo, Startpage, Qwant, Brave Search vs.) ve ana akım arama motorları(Google, Yandex, Bing vs.) şeklinde kategoriler altında karşılaştırırsanız güzel olur. İstediğiniz gibi de yapabilirsiniz bu sadece bi öneri.

Petal Search %0.02 pazar payı ile Türkiye'de en çok kullanılan 6. arama motoru oldu. %0.20 farkla (%0.22 pazar payı var) DuckDuckGo beşinci sırada. %0.02 pazar payı size az gelse bile aslında yaklaşık 1.680 kullanıcıya denk gelmekte. Ne az ne çok. En azından sizi 6. sıraya taşıyacak kadar çok. Petal Search'ın neredeyse bütün kullanıcıları mobilde. Türkiye'de mobil kullanıcıların %0.03'ü Petal Search'ı tercih ediyor. Masaüstünde neredeyse kullanıcısı yok denebilir. Masaüstünde 6. sırada Ecosia var.

Şimdi kullanıcıların Petal Search'ı tercih etme sebeplerine gelelim. Hiç Petal Search'ı mobilde kullanmadım o yüzden oradaki performansı hakkında yorum yapamayacağım. Masaüstünde Google'dan hatta DuckDuckGo, Brave Search veya Artado'dan farklı bir deneyim sunmadığını düşünüyorum. Mobilde tercih edilmesi büyük ihtimalle Huawei cihazlardan dolayı. Huawei cihazlarda varsayılan olup olmadığı hakkında bilgim yok fakat kullanıcılarının neredeyse hepsi Huawei cihazlardan olduğunu düşünüyorum.

İstatistik Bağlantısı: https://gs.statcounter.com/search-engine-market-share/all/turkey

Hepinizin Cumhuriyet Bayramı kutlu olsun.

Şu an güncelleme üzerinde çalıştığımızdan ana sayfada logo değiştirme yapamıyoruz fakat Beta 1.4 güncellemesi ile kullandığınız dile göre logo otomatik bir günlüğüne -veya bayram süresi boyunca- değişecek. Logoyu yine istediğiniz gibi değiştirebilceksiniz. Bu özellik sadece bir logo seçmediyseniz yani varsayılanı kullanıyorsanız çalışacak. Bu sistem Google'daki gibi çalışacak. Mesela Türkçe kullanıyorsanız size Cumhuriyet Bayramını kutlayacak, İngilizce kullanıyorsanız Cadılar Bayramını.

Beta 1.4 sürümü hala geliştiriliyor. Arayüz ve bildirilen (neredeyse) tüm sorunlar çözüldü. Artık tema ve dil değiştirirken bir sıkıntı yaşamıyorsunuz ve Yahoo sonuçlarındaki tasarım sıkıntısı da giderildi. Şu an daha fazla arama motorundan sonuç eklemeye ve otomatik bilgi kutularını yapmaya çalışıyoruz. Bunlar tamamlanınca Beta 1.4 neredeyse tamamlanmış olacak. Bu sürüm ile logoda da değişiklikler yapıldı.

Ekran Görüntüleri:

Not: Arama motorlarının sayılarında değişiklikler olabilir fakat olmasını hedeflediklerimiz bunlardır.

Kreosus sayfamız yenilendi ve Patreon sayfamız açıldı. Kreosus yerli bir bağış toplama platformu ve orası daha bütçe dostu diyebiliriz. Kreosus'da bağışlar 10 Türk Lirasından başlıyor. Patreon'da ise 5 Dolardan. Bağış yapanlar yeni servisleri ve özellikleri herkesten önce test edebilecek. Yani kısaca kapalı beta kullanıcısı olacaklar. Eğer bütçeniz karşılamıyorsa bizi paylaşarak da destek olabilirsiniz. Artado hakkında inceleme yazıları veya blog yazıları yazabilir, sosyal medyada paylaşabilirsiniz.

Artado Beta 1.4 güncellemesi çok yakında yayınlanacak.

Şu ana kadar eklenenler;

Yakında eklenecekler;

Gizlilik Raporu yazmak baya eğlenceli benim için. Okuyanı ve geliştiricileri de bilgilendirdiğini düşünüyorum. Bu yüzden böyle bir kaç servisi daha incelemeyi düşünüyorum. Hakkında gizlilik raporu yazmamı önerdiğiniz servisleri bildirirseniz güzel olur.

Verileri detaylı olarak incelemedim fakat hatrı sayılır bir yabancı kullanıcımız var. Kullanıcılarımızın neredeyse yarısı İngilizce, Fransız ve İtalyanca konuşuyor. Arada bir kaç Almanca aramada gördüm. Biz sadece Artado'yu kullandığınız dili kaydediyoruz ve normalde o dili konuşan kullanıcılar ile sonradan dil değiştiren kullanıcılar ayırt edilebiliyor. Bu yüzden bu veriler büyük ölçüde doğru. Bunları düzenleyebilecek vaktim olursa düzenleyip gün gün sizinle paylaşabilirim.

Genel olarak kullanıcılarımız çoğunluğu hala Türk fakat İngilizce kullanan kullanıcı sayısı Türk kullanıcı sayısına yakın. Aynı şekilde baya bir İtalyanca arama var. Ardından Fransızca ve Almanca geliyor.

Bu Forum Kuralları 9.10.2021 (dd.mm.yy) tarihinde yazılmıştır. Forum Kurallarına her kullanıcı uymak zorundadır. Moderatörler istediği zaman forum kurallarını değiştirebilir. Herhangi bir değişiklik yapıldığında kullanıcılar bilgilendirilmek zorundadır. Kurallara uyulmadığı takdirde uyarı ve forumdan yasaklanma gibi cezalar verilebilir. Forum Kurallarına karşı gelirseniz Artado Hesabınız silinmez, sadece Forum'da bir daha gönderi atamazsınız.

Kurallar:

1- Forumun amacından fazla sapmayın. Burası her ne kadar Artado ürünleri için bir forum olsa da temel konularından biri de Türkiye'de gizliliğin önemine dikkat çekmek ve açık kaynak yazılımları desteklemektir. Bu kurala uymamanın cezası uyarıdır. Tekrarlandığı halinde yasaklama uygulanabilir.

2- Yazılım, servis önderileri veya tanıtımları yaparken aşağıdaki maddelerden en az birine uyduğuna dikkat edin;

3- Diğer kullanıcılara karşı saygılı olun.

4- Bir inceleme yazısı veya rapor yazıyorsanız olabildiğince kaynak kullanın ve bu kaynağı belirtin.

5- Spam yapmayın.

6- Arşiv yazılarında sadece güvenilir bağlantıları paylaşın.

Bu kurallar ilerleyen günlerde güncellenebilir.

Simitsi'yi öneriler sonrası daha aktif kullanmaya başladık. Simitsi son bir kaç saattir bakımda ve benimde canım sıkılmıştı. Bu yüzden sitenin çerezlerine, hangi linklerle iletişime geçtiğine vs. bakmaya başlamıştım. İşte o zaman sıkıntıları gördüm. Bu konuda madde madde Simitsi'nin gizlilik sıkıntılarını, neden "yerli" projelerin bundan uzak durması gerektiğine değineceğim, uzak durmayan sitelerde nasıl güvenli bir şekilde gezinebileceğinizi anlatacağım.

Not: Bu yazıda bahsedilenlerin hepsi sadece bakım sayfasında test edilmiştir. Diğer sayfalara şu anda bakımda olduğu için bakamadım.

Bu konuda Artado'da kullandığınız arka planları ve logoları atabilirsiniz.

İlk günden bugüne kadar Artado;

İlk karanlık tema

Kullandığımız ikinci logo

Kızıl Logo 1

Kızıl Logo 2

Ve bir çoğunuzun bizi ilk kez tanıdığı logo ve tasarım

Verilerde büyük ihtimalle eksiklik var çünkü verileri toplayıp ayırmak gerçekten zorluyor ve kafa karıştırıyor. Kesin hata yapmışımdır. Yarın bunun bir haftalık halini hazırlayacağım. En azından Almanya ve Fransa'ya kadar ulaşmışız :)

Merhaba, Bu yazıda Türk arama motorlarının durumunu, yaptıkları gelişmeleri ve Dünya'daki durumumuz ile kıyas yapacağım.

Mobil için Photon uygulamasının çoğu bitti. Yakında Kapalı Betaya katılanlara indirme bağlantısı gönderilecek. Kapalı Beta sürümü olduğundan dolayı bir çok özellik olmayacak.

Not: Bu sürüm aslında Artado Search mobil uygulaması olarak çıkış yapacaktı fakat uzun süredir Photon'u çıkaramadığımızdan Photon Kapalı Beta sürümü olarak çıkış yapacak.

Artado Forum artık yenilendi. Eklemeyi planladığım bir çok şey eklenmedi fakat yakında eklemeyi hedeflediklerimi de ekleyeceğim.

Yeni güncelleme ile eklenenler:

Umarım Forumun yeni halini beğenirsiniz.